Hermes7


Maart 2004, #2

Inhoud

Van de redactie
Nieuw op Katinka Hesselink Net (in het Nederlands)
Korte citaten
Leren en gezag, Jiddu Krishnamurti
Wat is werkelijkheid? Katinka Hesselink
Uit de oude doos
Twee zonen, Idries Shah

Van de redactie

Deze keer voor het eerst de rubriek 'Uit de oude doos', waar oude artikelen uit Theosofia (het tijdschrift van de Theosofische Vereniging) te lezen zijn. Ze zijn vooral vanuit een historische interesse interessant, maar meestal is er ook een meer hedendaagse relevantie voor wie in theosofie of spiritualiteit geinteresseerd is. De redactie van deze rubriek ligt bij Peter van der Linden.

Verder een persoonlijke noot: ondergetekende heeft weer werk. Ik begin per 2 maart op het Coenecoop College in Waddinxveen, waar ik wiskunde en natuur-scheikunde ga geven.

Katinka Hesselink


Nieuw op Katinka Hesselink Net (in het Nederlands)

Zonder onderscheid van ras en kleur [over de rassenleer in De Geheime Leer van H.P. Blavatsky], door Helen V. Zahara
De wet van karma, Komt alles wat je doet weer bij je terug?, Susan Smit

Korte Citaten

H.P. Blavatsky, CW VIII page 137 (from the note book of an unpopular philosopher)]

Laten zien dat je boos bent. - Geen enkele 'beschaafde' man of vrouw zal ooit in gezelschap boosheid laten zien. Het inhouden van elk teken van ergernis is een uiting van goede manieren, zeker, maar het is ook een aanzienlijke prestatie in hypocrisie en huichelarij. Er zit een occulte kant aan deze regel van goede opvoeding die uitgedrukt wordt in het Oosterse spreekwoord: 'Vertrouw nooit het gezicht dat geen tekenen van kwaadheid laat zien, noch de hond die nooit blaft.' Koudbloedige dieren zijn het meest giftig.


Leren en gezag

Jiddu Krishnamurti, Toespraken met gedachtenwisseling, Saanen 1964, p. 8

Wat is dan leren? Is er een andere wijze van leren, een leren dat niet verzamelend werkt, dat niet slechts wordt tot een achtergrond van herinnering of kennis waardoor patronen gevormd worden en de vrijheid wordt beperkt? Is er een soort leren dat niet tot een last wordt, de geest niet verminkt maar haar integendeel vrijheid brengt? Wanneer u deze vraag ooit aan uzelf hebt gesteld, niet op oppervlakkige wijze, maar diep doordenkend, dan zult u tot de overtuiging komen dat men zal moeten ontdekken waarom de geest zich zo vast klampt aan gezag. Waarom hangt onze geest zo aan gezag - of het nu het gezag is van de leraar, de verlosser of het boek, of dat van onze eigen kennis en ervaring?
....
Technologisch is er gezag nodig, dat is eenvoudig en duidelijk. Maar wij spreken over de psychologische toestand van de geest; en - volkomen los van technologisch gezag - waarom steunt de geest zo op gezag in psychologische zin?

Wat is werkelijkheid?

Katinka Hesselink

Vorige maand zijn we begonnen met vier leerstellingen uit het Boeddhisme. Deze zijn essentieel voor de Boeddhistische filosofie, hoewel de interpretaties van deze vier leerstellingen nogal uiteenlopen:

  1. Wat voortgebracht wordt is vergankelijk
  2. all onzuivere fenomenen brengen lijden
  3. alle verschijnselen zijn zelfloos
  4. nirvana is vrede.

Het Boeddhistische begrip Sunnyata, waar deze serie op gebaseerd is, heeft vele definities, maar uiteindelijk is het voorbij definitie. De vertaling van dit begrip naar westerse woorden heeft twee alternatieven opgeleverd. De eerste is 'leegte' en de tweede (van H.P. Blavatsky) is 'ruimte'. Omdat ik me in deze serie voornamelijk baseer op de Boeddhistische boeken die in de afgelopen 100 jaar bekend zijn geworden, ga ik uit van de eerste interpretatie.

Om de vraag wat werkelijkheid is te beantwoorden hebben Boeddhistische filosofen de neiging de omgekeerde vraag te beantwoorden, dus: wat is schijn?

Een aantal mogelijke antwoorden op deze vraag:

In sommige stromingen van het Boeddhisme geeft Sunnyata nog iets aan, namelijk dat alles wat wij zien, ervaren en waarnemen met onze zintuigen gemeen heeft: leegte. Alles is leeg van werkelijk bestaan.

“Aan de ene kant zien we de steeds veranderende verschijningsvormen en conventies, de gewoonten en algemeen geaccepteerde aanduidingen van die enorme, veelzijdige wereld, maar aan de andere kant is er ook het merkwaardige feit dat dingen gewoon zijn wat ze zijn, pure realiteit. En deze realiteit is juist weer alleen in de veranderende verschijningsvormen te vinden. Boeddhistische filosofen noemen deze tweevoudigheid de twee waarheden: de relatieve waarheid en de uiteindelijke waarheid.”
p. 8, Schijn en Werkelijkheid

(wordt vervolgd)

Voornamelijk gebaseerd op: Schijn en werkelijkheid, de twee waarheden in de vier boeddhistische leerstelsels, door Guy Newland en uitgegeven bij Kunchab Publicaties, 1999


Uit de oude doos

Onder redactie van Peter van der Linden (Amsterdam)

Buddhist Philosophy in Theory and Practice, by Herbert V. Guenther, A Pelican Original, ISB No. 02.13929. Penguin Books 1972. Prijs f 5,50.

J.H. Dubbink, Theosofia, November 1972, pag. 426 (Uit de rubriek “over boeken gesproken..”)

Al eerder werd in dit blad een boek van prof. Guenther besproken, nl. "Treasures on the Tibetan Middleway". Deze pocket, die hier besproken wordt, is een goede inleiding voor eerstbesproken werk.

In het eerste hoofdstuk geeft schrijver een overzicht over de wijsgerige gedachten, die in het boeddhisme in het algemeen tot ontwikkeling kwamen. Vooral dit hoofdstuk is onmisbaar voor serieuze bestudeerders van de werken van mevr. Blavatsky. Deze geeft over de verschillende stromingen binnen het boeddhisme in haar werken veel inlichtingen. Deze zijn echter vaak onbegrijpelijk, omdat zij veel zaken als bekend veronderstellen, zoals namen en hoofdgedachten van stromingen in het boeddhisme als "Yogachara's", "Madhyamika's" en anderen. Zij geeft dan naast te korte informatie een evaluatie, een beoordeling van de waarde van de betrokkenen. Wanneer men nu de veel ruimere informatie van Guenther in bovengenoemd werk combineert met de woorden van mevr. Blavatsky [H.P.B.], dan worden vele passages uit de "Geheime Leer" duidelijk. Als voorbeeld noem ik de moeilijke passage, waarin zij "alaya" en "paramartha" behandelt (Geh. Leer I p. 48 or. ed.). Deze bladzijde wordt meer begrijpelijk, wanneer wij het eerste hoofdstuk en ook verdere passages in het boekje van Guenther lezen.

Na de algemene inleiding volgen er besprekingen van de verschillende stromingen, zo de Cautatntrika's, de "Mentalistic-Phenomenalistic Trends" (en hieronder vallen de door mevr. Blavatsky vaak aangehaalde schrijvers en stromingen); de Mâdhyamika's. Tenslotte worden er enige hoofdstukken gewijd aan het tantrisme - een woord, dat door mevr. Blavatsky in een slechte reuk is komen te staan. Men kan het m.i. zeer goed aan de lezer zelf overlaten, hoe hij over deze richting moet denken: Guenther geeft hem daarvoor voldoende basis!

De verschillende hoofdstukken worden nader uitgewerkt in vertaalde passages van tibetaanse boeddhisten. De titel "buddhist philosophy" is dus misschien iet te wijds: de zaken worden speciaal vanuit het tibetaanse boeddhisme bekeken. Juist hierom echter is dit boekje onontbeerlijk voor ieder, die zich serieus met de lectuur en de meditatie van de werken van HPB bezighoudt.


Nieuws uit wetenschapland

redactie

'Minachting is als zwavelzuur in een relatie', is te lezen in de Nature van februari. Goed nieuws voor mensen die toch al dachten dat aandacht en liefde een huwelijk zouden moeten kunnen redden. Het blijkt met 94% voorspelbaar of mensen uit elkaar gaan, als je kijkt naar de gezichtsuitdrukkingen van mensen. Is er sprake van onderlinge minachting, dan is de kans dat de relatie het redt, erg klein. De wetenschappers in kwestie vermelden vervolgens dat therapie gebaseerd op dit gegeven 75% kans van slagen heeft.


Twee zonen

Idries Shah, Human Nature, april 1978

Twee moeders praatten over hun zonen.

De ene zegt: “en hoe vergaat het jou zoon als guru?”

“Prima,” zegt de ander, “Hij heeft zoveel leerlingen dat hij het zich kan veroorloven een aantal van de oude weg te sturen.”

“Fantastisch,” zegt de eerste, “Mijn zoon vergaat het zo goed dat hij het zich kan veroorloven NIET iedereen aan te nemen die leerling bij hem wil worden.”


Het archief van Hermes7