Hermes7

oktober 2004, #9

Inhoud

Van de redactie
Korte citaten
Religieus nieuws
Jiddu Krishnamurti - een aantal gedachten, Katinka Hesselink
Vasana - religieuze term van de maand, Redactie
Een klif


Van de redactie

De reacties op Hirshi Ali's optreden bij Zomergasten van de VPRO zijn intussen binnen en de storm lijkt alweer geluwd. Werkend op een school met overwegend 'allochtone' kinderen, is voor mij de cultuurschok nog net zo actueel als een maand geleden, zo niet actueler. Een relevante vraag die in de pers gesteld is en voortdurend gesteld wordt, is en blijft: in hoeverre kun je de Islam in het algemeen verantwoordelijk stellen voor wat individuen doen? Daarbij vind ik het van belang dat we kijken naar 'onze' eigen achtergrond en 'cultuur': ook het Christendom is gebruikt ter ondersteuning van praktijken die we nu verschrikkelijk en onchristelijk vinden (slavenhandel, apartheid). De behandeling van Moslimmeisjes nu is niet zo heel verschillend aan wat nog geen 50 jaar geleden ook in Nederland gebruikelijk was: ongehuwd zwanger zijn, leidde tot uitsluiting uit de gemeenschap. Ongehuwd zwanger zijn was een schande voor de familie en voor de moeder. Het kind dat op die manier geboren werd was een 'bastaard'. Ik ben er niet bij geweest, maar ik neem aan dat ook voor die houding in de Bijbel steun gevonden werd. Het verschil tussen verloren eer en schande is erg klein, lijkt mij zo. Vanuit dat perspectief gezien moet het toch mogelijk zijn om manieren te vinden om de Moslimmeiden en vrouwen te helpen die in de knel raken, zonder dat we hen gelijk psychologisch dwingen hun geloof los te laten. Of het met de film van Hirsi Ali te maken heeft, weet ik niet, maar ik merk dat in de pers de afgelopen maand aandacht is geweest voor initiatieven om huiselijk geweld in allochtone kringen bespreekbaar te maken op een manier die in hun familiestructuur past en rekening houdt met hun gevoeligheden en omstandigheden. Het is aan de nieuwe generatie zelf om uit te zoeken welke aspecten van de 'Nederlandse cultuur' (wat dat ook moge zijn) zij op pikken en welke niet. Ondertussen is het aan ons 'autochtonen' om te zorgen dat deze nieuwe Nederlanders op een eerlijke manier behandeld worden. Aan de hulpverleners onder ons om degenen die in de problemen komen te weten te bereiken.

Overigens merk ik bij het schrijven van dit stukje hoe moeilijk het is om te laveren tussen eerlijkheid, politiek-correctheid en inlevingsvermogen. Wat is in hemelsnaam 'onze cultuur'? Ik ben geen Christen, en ben niet Christelijk opgevoed. Dit is nauwelijks nog een verassend gegeven in het Nederland van nu. Aan de andere kant sta ik toch onder andere in de traditie van het vrijzinnige Christendom waar mijn grootmoeder nog actief in is. Ben ik dan Boeddhist, of theosoof, of 'Krishnamurtiaan'? Wat betekent 'onze cultuur' als je als vegetarier uitgenodigd wordt voor een mosselavond? Wat betekent 'onze cultuur' als je geen alcohol drinkt en telkens weer merkt dat een echt feest voor zoveel mensen niet los is te zien van minstens één glaasje alcohol? In die opzichten heb ik misschien toch meer gemeen met Moslims dan op het eerste gezicht lijkt. Ook de drang naar kleding die niet direct sexueel uitdagend is, vind ik erg begrijpelijk en uiteindelijk zijn de sluiers in de Rotterdamse metro misschien wel een aardig tegenwicht voor de mode zoals te zien op MTV.

Uiteindelijk zijn labels voor mij persoonlijk een wat frustrerende poging om de steeds veranderende werkelijkheid in te vangen.

Korte citaten

Marie Beljan

Het leven is onvoorspelbaar. Karma is slechts een van de manieren waarop de chaos geordend is.

H.P. Blavatsky, Collected Writings IX, p. 10

Men leert altijd meer van vijanden dan van vrienden.

Jiddu Krishnamurti, Toespraken met gedachtenwisseling, Saanen 1964, p. 12

Ik herhaal, dat hier geen leraar of leerling is. Ieder van ons is lerende - doch niet omtrent iemand anders. U leert niets over de spreker, noch over uw buurman. U leert over uzelf. En al lerende bent u de spreker, bent u uw buurman. Indien u over uzelf leert kunt u uw naaste liefhebben - anders kunt u dat niet en al het gesprokene zal tot louter woorden verschrompelen.

Gezegden over karma, W.Q. Judge

(11) Omdat het karma van deze aarde en haar rassen begon in een verleden ouder dan wat mensen zich voor kunnen stellen, is een onderzoek naar haar begin onzinnig en zinloos.

(12) Karmische oorzaken die al in beweging zijn gezet, moeten toegestaan worden door te gaan tot hun energie op is, maar dit geeft geen mens een excuus hulp te weigeren aan zijn medemensen of welk levend wezen ook.

(13) De gevolgen kunnen tegengewerkt of verzwakt worden door de gedachten en handelingen van onszelf of een ander. De resulterende gevolgen zullen de combinatie en de interactie vertegenwoordigen van een hele groep oorzaken. Path, march, 1893 


Religieus Nieuws

Grand Second World Buddhist Summit

Van 30 november tot 2 december 2004 komt in Nepal de tweede grote wereldbijeenkomst van Boeddhisten bij elkaar. Meer informatie


Jiddu Krishnamurti - een aantal gedachten

Katinka Hesselink

Een correspondent vroeg mij recent hoe ik de leer van Krishnamurti kon verbinden met die van Blavatsky. Deze vraag krijg ik vaak en mijn standaard antwoord is eenvoudig: ik ervaar geen tegenstelling. Maar deze correspondent was anders, de bron van zijn vraag zat dieper in Krishnamurti's leer geworteld dan het eenvoudige 'hij liep toch bij de theosofen weg?'. Deze correspondent stelde de vraag vanuit het besef dat Krishnamurti waarschuwde voor het opstellen van leefregels, idealen waar je vervolgens niet aan voldoet. Krishnamurti waarschuwde voor het innerlijke conflict dat ontstaat als een ideaal een mentaal beeld wordt dat niets met de werkelijkheid hier en nu te maken heeft. Ik antwoordde ongeveer als volgt:

Krishnamurti zegt bijvoorbeeld [in mijn woorden]: 'vergelijk niet'. Vergelijk jezelf niet met een ander. Vergelijk jezelf niet met een theoretische standaard van hoe je zou moeten zijn. Leef niet naar een beeld van hoe je zou moeten zijn. Op zichzelf ben ik het daar mee eens. Aan de andere kant heb ik spirituele aspiraties. Er is een vuur in mij dat 'mij' wil zuiveren van alles dat een ander pijn zou kunnen doen. Er is iets in mij dat wil leren wat het is dat de mensheid het meest nodig heeft [ik weet het, groots en meeslepend]. Iets in mij heeft zo'n spirituele aspiratie. Krishnamurti zegt ook: kijk naar wat is. En dat iets in mij kan ik niet ontkennen. Dat iets is er en geeft mijn leven zin. Er zijn uiteraard ook krachten in mij die dit tegenwerken. Dus het innerlijke conflict waar Krishnamurti het voortdurend over heeft ken ik. Maar de oplossing zit niet in het ontkennen van een van beide. En als ik een van beide zou willen ontkennen, dan is het dat wat mijn persoonlijk belang voorop stelt, niet dat vuur. Nu heeft Krishnamurti het ook over het vuur van het leren e.d. dus waarschijnlijk is het allemaal niet de tegenstelling die het lijkt. Alleen is het precies dat vuur dat er voor zorgt dat ik zo gefascineerd ben van theosofie, religie, leefregels en dergelijke. Niet dat ik die leefregels aan mezelf opdring of zo, maar omdat de leefregels met een bepaalde reden zijn bedacht en die reden wil ik graag achterhalen. En als de reden duidelijk is, dan is het ook duidelijk waarom ik wel of niet naar die regel wil leven.

Het probleem is uiteindelijk dat als Krishnamurti zegt 'vergelijk niet', het effect is, in de meesten van ons, dat we gaan zien dat we vergelijken en vervolgens constateren dat dat niet zou moeten. Als we niet oppassen wordt Krishnamurti dan ingebouwd in het systeem van vergelijken dat er al was. Hij wordt ingebouwd in het psychologische proces van veroordelen van aspecten van jezelf. Dat werkt niet. Maar wat werkt dan wel?

Als Krishnamurti geen autoriteit is, waarom zouden we dan alleen luisteren naar wat hij te zeggen heeft?

Krishnamurti citaten

Vasana - religieuze term van de maand

Redactie

Hier volgen een citaat van het internet geplukt die deze term uitlegt. Vasana is dikgedrukt gezet door de redactie van Hermes7.
‘Karmische materiaal’: term voor de latent-aanwezige ‘geneigdheden’ (vasana’s, of ook wel samskara’s), de bestanddelen van karma, de zaden die voortgekomen zijn uit indrukken uit het verleden, en die de veroorzakende factor vormen voor de invullingen van het huidige bestaan. ( Twee interviews met Philip Renard, door Paul Blok, Bilthoven, 30 januari en 11 mei 2001; gepubliceerd in Welkom in satsang, Bloemendaal, 2002; p. 148-165 - online gevonden op 5 sept. 2004 )
Tijdens ons leven doen, denken en zeggen we allerlei zaken. Dit is onze handeling, ons karma die voortkomt uit en gevolgen heeft voor ons bewustzijn. De zaden van toekomstige handeling worden Bijas genoemd. De afdruk van de handelingen en gedachten op ons bewustzijn wordt vasana genoemd. De zaden, bestaand uit de afdruk van handelingen en gedachten (vasana) worden opgeslagen in het opslagbewustzijn (alaya-vijnana). Dit opslagbewustzijn reincarneert volgens Mahayana Boeddhisten. De zaden ontwikkelen zich in het geincarneerde leven tot de skandhas: aanraking, denken, voelen, bewustzijn en wil. (groffe vertaling van een stuk tekst on-line gevonden 5 sept. 2004)

Leden van de Theosofische Vereniging zijn geneigd de karmische zaden skandhas te noemen. Dit is blijkbaar een voorstelling van de Boeddhistische leer die niet helemaal klopt.

Een Klif

[Traditioneel Sufi verhaal, deze versie komt uit: Perfume of the Desert, Inspirations from Sufi Wisdom, compiled by Andrew Harvey and Eryk Hanut, Quest Books, Theosophical Publishing House, Wheaton, 1999, p. 18]

Een man werd van een klif gejaagd door een tijger. Hij viel en hield zich nog net vast aan een tak. Twee meter boven hem stond de grommende tijger. 30 meter onder hem sloeg de zee tegen de rotsen. Hij schrok verder van de twee ratten die knaagden aan de tak die hij vastklampte. Ziend dat hij gedoemd was, riep hij uit, “Oh heer, red mij!” Hij hoorde een Stem antwoorden, “Natuurlijk, zal ik je redden. Maar eerst, laat de tak los!”


Het archief van Hermes7